Sivann: Joodse traditionele Klesmergezangen
Commentaar
Goede middag, dames en heren, ik heet u hartelijk welkom op het laatste middagconcert van ons Kontekst seizoen in naam van alle leden van vzw Kontekst en van de mensen van het cultuurcentrum, van onze sponsors Steven Meyer van Dexia, Ruud en Theo van Scarlet en van al onze Mechelse Partners.
We begonnen het seizoen met de flamenco van Laura Vital en sluiten het af met Joodse gezangen en klezmer muziek van de groep Sivann. En daarmee is de cirkel rond. Want zowel flamenco als klezmer zijn ontstaan uit een mengelmoes van verschillende invloeden, verschillende culturen. Als we straks Sylvie Sivann zullen horen, zullen we ook in haar manier van zingen bepaalde gelijkenissen met de flamencozang herkennen. Beide muziekgenres werden ook in niet geringe mate beïnvloed door de zigeunermuziek.
Wat u vanmiddag zult horen, dames en heren, is erg gevarieerd, modern en tegelijk traditioneel, plechtig en uitbundig, ingetogen en feestelijk.
Het lijkt ondoenlijk over "Joodse muziek" te spreken, daarvoor is ze te veelomvattend en uiteenlopend. Doordat de Joden zich in de diaspora over de hele wereld verspreidden zijn er zovele invloeden geweest en is het vaak onmogelijk de herkomst van een volkse melodie te achterhalen.
Zo kennen we de religieuze muziek en gezangen, die alle in het Hebreeuws geschreven zijn, dan heb je liedjes in het Jiddisch en in het Spaans-Joods, chassidische nigoenin (melodieën), instrumentele klezmer muziek en de traditionele muziek van de joden uit de Magreb of het Midden-Oosten. Bovnedien lieten heel veel Joodse klassieke componisten, zoals Mahler, Schönberg en Bernstein zich inspireren door het Joodse muzikale patrimonium. Van deze klassieke componisten zult u vandaag niets horen.
Sylvie Sivann zingt liederen in het Hebreeuws, het Jiddisch en het Joods-Spaans
De liederen
Gewijde joodse gezangen
Op elke sabbat en feestdag, maar ook op maandag- en donderdagochtend, wordt een deel van de vijf boeken van Mozes in de synagoge gezongen door een voorzanger. De muzikale notatie bij het cantileren van de bijbeltekst geeft niet alleen de melodie aan, maar voorziet ook in grammaticale accenten, zodat de betekenis en het ritme van de tekst in het lied duidelijk worden benadrukt. De bekendste gezangen zijn de oeroude psalmen van David.
Joodse Klezmer-muziek
Europese rondtrekkende joodse klezmer-ensembles, ofwel klezmorim, hebben vanaf de middeleeuwen tot in de 20ste eeuw opgetreden bij allerlei sociale gelegenheden. De klezmorim combineerden snaar- met blaasinstrumenten en speelden polka's, mazurka's en quadrilles. Vele muzikanten emigreerden naar Amerika en traden op in kleine ensembles met een klarinet, viool en tsimbl (hakkebord). Vele klezmer-melodieën zijn opgebouwd uit melodische toonladders uit synagogale muziek.
Jiddisch
Het Jiddisch is een Germaanse taal, die door ongeveer vier miljoen joden over de hele wereld gesproken wordt. Oorspronkelijk wordt het gesproken door de Oost-Europese joden. Het behoort tot de West-Germaanse talen. Er bestaan verschillende dialecten van het Jiddisch. Het Jiddisch is tussen de 9de en 12de eeuw ontstaan uit Duitse dialecten, vermengd met veel Hebreeuwse woorden. Het moderne Jiddisch kent ook veel woorden uit Slavische talen. Het wordt doorgaans geschreven met het Hebreeuwse alfabet, maar is taalkundig niet aan het Hebreeuws verwant.
Omdat in het Hebreeuws geen klinkers geschreven worden, en het Jiddisch als Germaanse taal daar eigenlijk niet goed zonder kan, is in het Jiddische alfabet een aantal letters toegevoegd waarmee het nogal verschilt van het Hebreeuws alfabet. Voor de Tweede Wereldoorlog waren er wereldwijd ongeveer 11 miljoen mensen die Jiddisch als hun moedertaal hadden. In de Tweede Wereldoorlog zijn er echter miljoenen Jiddisch-sprekers vermoord door de nazi's.
Na deze oorlog zijn de overlevenden vooral naar Israël en de Verenigde Staten geëmigreerd waar ze bijna allemaal assimileerden in de maatschappij. Dit kwam de Jiddische taal niet ten goede. Koosjer (in orde), mazzel (geluk), mesjoche (maf), bajes (gevangenis) zijn bijvoorbeeld Jiddische woorden die in het Nederlands zijn doorgedrongen.
Top
Copyright © 2006 vzw Kontekst - Pagina gewijzigd op
06-aug-06
door de webmaster.
|